فلورایدتراپی دندان | مراحل، انواع و مراقبت‌های بعد از فلورایدتراپی

پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در کودکان و بزرگسالان است که می‌تواند علاوه بر درد و ناراحتی، هزینه‌های درمانی بالایی به همراه داشته باشد. یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از پوسیدگی و تقویت مینای دندان، فلورایدتراپی است.

فلورایدتراپی با استفاده از مواد حاوی فلوراید، مینای دندان را مستحکم می‌کند و مقاومت آن را در برابر اسیدهای تولید شده توسط باکتری‌های دهان افزایش می‌دهد. این روش نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان نیز موثر است و می‌تواند سلامت دهان را در طولانی‌مدت تضمین کند. در این مقاله از کلینیک دندانپزشکی نکو به بررسی کامل فواید فلورایدتراپی، عوارض احتمالی و مراقبت های بعد از آن خواهیم پرداخت تا خوانندگان بتوانند با اطلاعات کامل از این روش پیشگیری بهره‌مند شوند.

فلورایدتراپی چیست؟

فلوراید یک عنصر طبیعی است که به طور گسترده در محیط اطراف ما یافت می‌شود، از جمله در آب آشامیدنی، برخی مواد غذایی و محصولات بهداشت دهان مانند خمیردندان‌ها. فلوراید نقش بسیار مهمی در تقویت مینای دندان و پیشگیری از پوسیدگی ایفا می‌کند.

مینای دندان، لایه خارجی و سخت دندان، در برابر اسیدهای حاصل از باکتری‌ها آسیب‌پذیر است. فلوراید با نفوذ به مینای دندان، آن را مقاوم‌تر می‌کند و فرآیند مینرالیزاسیون را تقویت می‌کند. این یعنی دندان‌ها کمتر دچار پوسیدگی می‌شوند و حتی برخی آسیب‌های اولیه می‌توانند به مرور ترمیم شوند.

فلورایدتراپی، روشی تخصصی در دندانپزشکی است که با استفاده از فلوراید، مینای دندان را تقویت کرده و از پوسیدگی جلوگیری می‌کند. در این روش، فلوراید به صورت موضعی روی سطح دندان‌ها قرار می‌گیرد تا مقاومت آنها در برابر اسیدهای حاصل از باکتری‌ها افزایش یابد.

فلورایدتراپی نه تنها برای کودکان اهمیت دارد، بلکه بزرگسالان نیز می‌توانند از آن برای کاهش حساسیت دندان و جلوگیری از پوسیدگی استفاده کنند. این روش ساده، سریع و بدون درد است و می‌تواند سلامت دندان‌ها را در طولانی‌مدت حفظ کند.

انواع فلورایدتراپی

فلورایدتراپی موضعی در چند شکل مختلف انجام می‌شود که هر کدام کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند:

فلوراید تراپی موضعی

1. وارنیش فلوراید
   یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌ها است. این ماده به صورت لایه‌ای نازک روی سطح دندان‌ها اعمال می‌شود و تا چند ساعت باقی می‌ماند تا فلوراید فرصت نفوذ به عمق مینای دندان را داشته باشد. وارنیش معمولاً برای کودکان استفاده می‌شود چون ایمن، بدون درد و دارای طعم‌های متنوع است.
2. ژل فلوراید
   در این روش از ژل غلیظ فلوراید استفاده می‌شود که با استفاده از تری (قالب دهانی) بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرد. بیمار باید حدود ۴–۵ دقیقه تری را در دهان نگه دارد تا جذب کافی صورت گیرد. این روش بیشتر برای نوجوانان و بزرگسالان کاربرد دارد.
3. فوم فلوراید
   عملکردی مشابه ژل دارد، اما سبک‌تر است و راحت‌تر در دهان پخش می‌شود. برای افرادی که تحمل ژل‌ را ندارند یا دچار حالت تهوع می‌شوند، گزینه‌ مناسب‌تری است.
4. محلول یا دهان‌شویه فلورایدی
   این نوع بیشتر برای استفاده خانگی توصیه می‌شود. دهان‌شویه‌های فلورایدی معمولاً غلظت کمتری نسبت به وارنیش یا ژل دارند، اما در مصرف مداوم می‌توانند تأثیر چشمگیری بر کاهش پوسیدگی داشته باشند.

فلورایدتراپی سیستمیک

فلورایدتراپی سیستمیک یکی از روش‌های مهم و پایه‌ای در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌هاست که در آن، فلوراید از طریق جریان خون به دندان‌های در حال رشد می‌رسد. این نوع فلورایدتراپی معمولاً پیش از رویش دندان‌های دائمی بیشترین اثر را دارد و باعث می‌شود ساختار مینای دندان‌ها از ابتدا مستحکم‌تر و مقاوم‌تر شکل بگیرد.

در واقع، فلورایدتراپی سیستمیک زمانی انجام می‌شود که فلوراید از غذا و نوشیدنی ها وارد بدن شده و در طول فرایند رشد دندان‌ها، در ساختار مینای آن‌ها جای می‌گیرد. به همین دلیل این روش بیشتر برای کودکان در حال رشد توصیه می‌شود. این نوع درمان را می‌توان از راه‌های مختلفی انجام داد که هر کدام میزان جذب و اثرگذاری متفاوتی دارند:

1. آب آشامیدنی فلورایددار
   در بسیاری از کشورها، برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها، مقدار مشخصی فلوراید به آب آشامیدنی اضافه می‌شود. این روش یکی از موفق‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های عمومی پیشگیری از پوسیدگی در سطح جامعه است. تحقیقات نشان داده‌اند که نوشیدن آب حاوی میزان کنترل‌شده فلوراید می‌تواند تا ۴۰٪ میزان پوسیدگی دندان در کودکان را کاهش دهد.
2. قرص‌ها و مکمل‌های فلورایدی
   این مکمل‌ها معمولاً برای کودکانی تجویز می‌شوند که در مناطقی زندگی می‌کنند که آب آشامیدنی فاقد فلوراید است. مصرف آن‌ها باید حتماً تحت نظر دندانپزشک یا پزشک باشد تا از دریافت بیش از حد فلوراید و بروز عارضه‌ فلوئوروزیس (تغییر رنگ و لک‌های سفید روی دندان‌ها) جلوگیری شود.

این روش بیشتر جنبه پیشگیرانه بلندمدت دارد و برای دندان‌های در حال رشد مؤثرتر است. در بزرگسالان، فلورایدتراپی سیستمیک نقش کمتری دارد و بیشتر از روش‌های موضعی برای تقویت مینای دندان استفاده می‌شود. فلورایدتراپی سیستمیک روشی علمی و اثبات‌شده برای افزایش مقاومت طبیعی دندان‌ها از دوران کودکی است. با این حال، برای دستیابی به بهترین نتیجه، لازم است با نظر دندانپزشک و با رعایت دقیق مقدار مجاز فلوراید انجام شود. در کنار این روش، استفاده از فلورایدتراپی موضعی و رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند تأثیر محافظتی فلوراید را چند برابر کند.

فواید فلورایدتراپی

فلورایدتراپی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای حفظ سلامت دندان‌ها و پیشگیری از پوسیدگی است. فواید اصلی آن عبارتند از:

• پیشگیری از پوسیدگی دندان
  فلوراید با نفوذ به مینای دندان، آن را مقاوم‌تر می‌کند و از تخریب اسیدی باکتری‌ها جلوگیری می‌کند. این فرآیند باعث می‌شود دندان‌ها کمتر مستعد پوسیدگی شوند.
• تقویت مینای دندان
  مینای دندان به مرور زمان و بر اثر مصرف مواد قندی و اسیدی آسیب می‌بیند. فلوراید باعث مینرالیزاسیون مجدد مینای دندان می‌شود و ساختار آن را تقویت می‌کند.
• کاهش حساسیت دندان
  فلورایدتراپی می‌تواند یک لایه محافظ روی مینای دندان ایجاد کند و حساسیت ناشی از غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا گرم را کاهش دهد.
• سریع و بدون درد
  فلورایدتراپی معمولاً در چند دقیقه انجام می‌شود و نیاز به بی‌حسی یا روش‌های پیچیده ندارد، بنابراین تجربه‌ای راحت برای بیمار فراهم می‌کند.

نحوه انجام فلورایدتراپی

فرایند فلورایدتراپی یکی از ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین روش‌ها برای تقویت دندان‌ها و پیشگیری از پوسیدگی است. این درمان در چند مرحله انجام می‌شود و بسته به نوع فلوراید مصرفی، ممکن است روش اجرا کمی متفاوت باشد.

۱. معاینه اولیه دندان‌ها

پیش از شروع فلورایدتراپی، دندانپزشک وضعیت کلی دهان و دندان‌های بیمار را بررسی می‌کند. هدف از این مرحله تشخیص پوسیدگی‌های فعال، التهاب لثه یا وجود جرم روی دندان‌هاست، زیرا در صورت وجود این مشکلات ممکن است نیاز باشد ابتدا درمان‌های مقدماتی (مثل جرم‌گیری یا ترمیم دندان) انجام شود.

۲. تمیز کردن سطح دندان‌ها

برای جذب بهتر فلوراید، سطح دندان باید کاملاً تمیز باشد. به همین دلیل دندانپزشک دندان‌ها را با برس مخصوص و مواد پاک‌کننده، از پلاک، جرم‌های سطحی و باقیمانده مواد غذایی پاک می‌کند. سپس دهان و دندان ها خشک می‌شود تا سطح دندان‌ها برای تماس با فلوراید آماده گردد.

۴. اعمال فلوراید روی دندان‌ها

نوع فلوراید بسته به سن، وضعیت دندان‌ها و نیاز بیمار انتخاب می‌شود. اگر از وارنیش استفاده شود، دندانپزشک با برس نرم یا اپلیکاتور مخصوص، لایه‌ای نازک از آن را روی تمام سطوح دندان‌ها مالیده می‌شود. در روش ژل یا فوم، تری (قالب) حاوی فلوراید برای ۴ تا ۵ دقیقه در دهان بیمار قرار می‌گیرد تا مینای دندان فلوراید را جذب کند. در طول این مدت، بیمار نباید فلوراید را ببلعد.

۵. زمان جذب فلوراید

پس از اتمام کار، دندان‌ها باید حداقل ۳۰ دقیقه بدون تماس با آب یا غذا باقی بمانند تا فلوراید فرصت کافی برای نفوذ به سطح مینای دندان داشته باشد. در مورد وارنیش، حتی توصیه می‌شود تا چند ساعت از خوردن غذاهای سفت یا نوشیدنی‌های گرم خودداری شود.

مدت و تکرار درمان

مدت زمان کل درمان معمولاً بین ۵ تا ۱۰ دقیقه است. برای کودکان و نوجوانان، انجام فلورایدتراپی هر۳ تا ۶ ماه یک‌بار توصیه می‌شود، اما در افرادی که خطر پوسیدگی بالاتری دارند (مثلاً کسانی که دندان‌های حساس، ارتودنسی یا سابقه پوسیدگی مکرر دارند)، ممکن است دندانپزشک دفعات بیشتری را پیشنهاد کند.

مراقبت های پس از فلورایدتراپی

• حداقل ۳۰ دقیقه پس از درمان از خوردن یا نوشیدن خودداری کنید تا فلوراید جذب مینای دندان شود.
• در مورد وارنیش فلوراید، توصیه می شود تا شب مسواک زده نشود.

• بلع مقدار کمی فلوراید معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما بلع بیش از حد باید اجتناب شود.
• افرادی که حساسیت یا آلرژی خاص دارند، قبل از درمان باید دندانپزشک را مطلع کنند.
• رعایت بهداشت دهان و دندان همچنان اهمیت دارد و فلورایدتراپی جایگزین مسواک و نخ دندان نیست.

فلورایدتراپی برای چه کسانی مناسب است؟

فلورایدتراپی یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان است، اما میزان نیاز به آن در افراد مختلف متفاوت است. در واقع، دندانپزشکان بر اساس سن، وضعیت بهداشت دهان، سابقه پوسیدگی و شرایط خاص پزشکی هر فرد تشخیص می‌دهند که آیا فلورایدتراپی لازم است یا خیر. گروه های زیر بیشترین سود را از فلورایدتراپی می‌برند.

• کودکان و نوجوانان
  در سنین رشد، مینای دندان هنوز کاملاً تکامل نیافته است و احتمال پوسیدگی دندان‌های شیری و دائمی بیشتر است. بعلاوه مصرف زیاد شیرینی و رعایت ضعیف بهداشت دهان در این سن رایج است. بنابراین، فلورایدتراپی برای این گروه بسیار توصیه می‌شود تا از آسیب‌پذیری دندان‌ها جلوگیری شود.
• افرادی که تحت درمان ارتودنسی هستند
  وجود براکت‌ها و سیم‌ها مسواک‌زدن را دشوارتر می‌کند و احتمال تجمع پلاک و پوسیدگی افزایش می‌یابد. فلورایدتراپی کمک می‌کند دندان‌ها در این دوران حساس سالم بمانند.
• افراد دارای ریسک بالای پوسیدگی دندان
  افرادی که دارای سابقه پوسیدگی مکرر هستند، از نوشیدنی‌های گازدار و مواد شیرین زیاد استفاده می‌کنند یا به علت مصرف داروها، استرس یا بیماری به خشکی دهان مبتلا هستند از فلورایدتراپی بهره زیادی می‌برند.
• سالمندان
  با بالا رفتن سن، تحلیل لثه‌ها باعث می‌شود ریشه دندان‌ها بدون محافظت مینای دندان در معرض محیط دهان قرار گیرد. این نواحی به‌شدت مستعد پوسیدگی ریشه هستند و فلورایدتراپی یک راه مطمئن برای جلوگیری از این مشکل است.
• افرادی که دندان‌های حساس دارند
  فلوراید باعث تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت نسبت به سرما، گرما و تحریکات محیطی می‌شود.

فلورایدتراپی کودکان

سلامت دندان‌های کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا دندان‌های شیری علاوه بر جویدن غذا، راهنمای رشد دندان‌های دائمی نیز هستند. فلورایدتراپی برای کودکان با تقویت مینای دندان‌های شیری از ابتلا به پوسیدگی جلوگیری می‌کند و مقاومت آنها را افزایش می‌دهد. فلورایدتراپی کودکان علاوه بر جلوگیری از پوسیدگی، باعث کاهش نیاز به درمان‌های دندانپزشکی پیچیده مانند عصب کشی دندان شیری در آینده می‌شود و سلامت دهان آنها را تا دوران نوجوانی و بزرگسالی حفظ می‌کند.

معمولاً از سن ۲ یا ۳ سالگی می‌توان فلورایدتراپی را آغاز کرد. شروع زودهنگام می‌تواند اثر محافظتی بهتری بر مینای دندان داشته باشد و از پوسیدگی‌های اولیه جلوگیری کند. بسته به توصیه دندانپزشک، فلورایدتراپی کودکان ۳ تا ۶ ماه یک بار باید تکرار ‌شود.

فلورایدتراپی برای بزرگسالان

فلورایدتراپی تنها مخصوص کودکان نیست؛ بزرگسالان نیز می‌توانند از مزایای آن برای حفظ سلامت دندان‌ها و پیشگیری از پوسیدگی بهره‌مند شوند. با افزایش سن، مینای دندان تحلیل می‌رود و حساسیت دندان افزایش می‌یابد. بزرگسالانی که تحت درمان‌های ارتودنسی یا پروتز دندان هستند، بیشتر در معرض پوسیدگی دندان قرار دارند. فلورایدتراپی به بازسازی مینای آسیب‌دیده و کاهش خطر پوسیدگی کمک می‌کند.

توصیه می‌شود بزرگسالان هر ۶ ماه یک بار فلورایدتراپی انجام ‌دهند بخصوص افرادی که دندان‌های حساس دارند یا دچار پوسیدگی مکرر هستند. فراموش نکنید که رعایت بهداشت دهان و دندان، شامل مسواک زدن با خمیردندان حاوی فلوراید و استفاده از نخ دندان، اثر درمان را افزایش می‌دهد.

عوارض و خطرات فلورایدتراپی

فلورایدتراپی یکی از ایمن‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از پوسیدگی دندان است و در صورت انجام صحیح، تقریباً هیچ عارضه جدی‌ای ندارد. با این حال، مانند هر روش درمانی دیگر، رعایت دوز مناسب و انجام آن تحت نظر دندانپزشک متخصص اطفال اهمیت زیادی دارد تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

فلوراید در مقادیر کنترل‌شده، کاملاً ایمن است و به تقویت مینای دندان کمک می‌کند. دندانپزشکان از محلول‌ها و ژل‌هایی با غلظت دقیق استفاده می‌کنند که برای بدن هیچ خطری ندارند. بیشتر افرادی که فلورایدتراپی انجام می‌دهند، هیچ‌گونه ناراحتی را تجربه نمی‌کنند. در موارد نادر، ممکن است برخی افراد پس از فلورایدتراپی علائم خفیفی را تجربه کنند، مانند:

• طعم ناخوشایند در دهان پس از استفاده از ژل یا وارنیش فلوراید
• تحریک یا خشکی موقت دهان
• تهوع خفیف در صورت بلع مقدار زیادی فلوراید

این علائم معمولاً موقتی هستند و بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شوند. اگرچه در صورت استفاده بیش از حد از فلوراید ممکن باعث بروز عارضه های جدی ترین مانند فلوروزیس شود. فلوروزیس تنها در صورت مصرف بیش از حد و مداوم فلوراید در دوران کودکی رخ می‌دهد، زمانی که دندان‌ها هنوز در حال رشد هستند. این حالت می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان‌ها شود.

دهان‌شویه فلوراید

دهان‌شویه‌ فلورایدی یکی از گزینه‌های کاربردی و مؤثر برای تقویت سلامت دهان و دندان هستند، به‌ویژه در شرایطی که احتمال پوسیدگی بالاتر است یا مواقعی که بهداشت دهان به‌تنهایی کافی نیست. این نوع دهان‌شویه علاوه بر تازه کردن نفس، حاوی فلوراید است که نقش مهمی در مقاوم‌سازی مینای دندان دارد.

فواید دهان‌شویه فلوراید

• تقویت مینای دندان: فلوراید کمک می‌کند تا مواد معدنی (کلسیم، فسفات) در مینای دندان جایگزین شوند و آن را مقاوم‌تر کند.
• کاهش پوسیدگی: مطالعات نشان داده‌اند که استفاده منظم از دهان‌شویه فلورایدی می‌تواند تا حدود ۲۰-۲۷٪ کاهش پوسیدگی در دندان‌های دائمی کودکان داشته باشد.
• دسترسی به نواحی سخت: دهان‌شویه می‌تواند به مناطقی برسد که مسواک یا نخ‌دندان به‌راحتی نمی‌رسد.

نحوه استفاده صحیح از دهانشویه فلوراید

برای استفاده صحیح از دهانشویه فلوراید، ابتدا دندان‌های خود را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. سپس مقدار توصیه‌شده (معمولاً حدود 5 سی‌سی) را به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در دهان خود بچرخانید تا تمام سطوح دندان‌ها و لثه‌ها را پوشش دهد، سپس آن را دور بریزید. پس از غرغره، از خوردن، نوشیدن یا شستن دهان خود حداقل به مدت ۳۰ دقیقه خودداری کنید تا فلوراید تأثیر کامل خود را بگذارد، و هرگز آن را قورت ندهید. 

خمیردندان فلورایددار

خمیردندان‌های فلورایددار یکی از ساده‌ترین و مهم‌ترین ابزارهای مراقبت روزانه از دهان و دندان هستند. فلوراید موجود در این خمیردندان‌ها کمک می‌کند سطح مینای دندان‌ها پس از تماس با مواد اسیدی دوباره معدنی شود و مقاومت دندان در برابر پوسیدگی افزایش یابد. به همین دلیل، بیشتر انجمن‌های معتبر دندانپزشکی در دنیا استفاده روزانه از خمیردندان حاوی فلوراید را ضروری می‌دانند.

چرا باید از خمیردندان فلورایددار استفاده کنیم؟

• تقویت مینای دندان و پیشگیری از پوسیدگی
• کاهش حساسیت دندانی در افراد با مینای ضعیف
• مبارزه با باکتری‌های تولیدکننده پلاک
• کمک به ترمیم اولیه پوسیدگی‌های سطحی بدون نیاز به درمان‌های تهاجمی

فلوراید مانند یک سپر محافظ عمل کرده و حتی اگر پوسیدگی در مراحل بسیار ابتدایی باشد می‌تواند آن را متوقف یا کند کند. خمیردندان فلورایددار بخش جدایی‌ناپذیر از مراقبت روزانه دهان و دندان است و استفاده صحیح از آن، نه‌تنها مانع پوسیدگی دندان می‌شود، بلکه سلامت دندان‌ها را در طولانی‌مدت تضمین می‌کند. ترکیب این مراقبت روزانه با فلورایدتراپی دوره‌ای، بهترین نتیجه را برای داشتن دندان‌هایی سالم، قوی و درخشان به همراه خواهد داشت.

هزینه فلورایدتراپی چقدر است؟

هزینه فلورایدتراپی بسته به عوامل مختلفی تعیین می‌شود و معمولاً جزو درمان‌های اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه در حوزه دندانپزشکی محسوب می‌شود، چرا که با هزینه‌ای کم می‌تواند از پوسیدگی‌ دندان و نیاز به درمان‌های پرهزینه آینده جلوگیری کند. در ادامه، عوامل مؤثر بر قیمت و تعداد جلسات نیاز به فلورایدتراپی را بررسی می‌کنیم:

• نوع ماده فلوراید مورد استفاده
  وارنیش، ژل یا فوم
• وضعیت دندان‌ها
  دندان‌های حساس، پوسیده یا مینای ضعیف ممکن است نیاز به ماده قوی‌تر داشته باشند.
• تعداد دندان‌هایی که نیاز به فلورایدتراپی دارند
  کل دهان یا فقط دندان‌های خاص

به‌طور کلی، هزینه فلورایدتراپی در مقایسه با سایر خدمات دندانپزشکی پایین‌تر است و به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه بسیار ارزشمند شناخته می‌شود.

توصیه های نهایی

فلورایدتراپی یکی از مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان است که می‌تواند سلامت دهان و دندان را در کودکان و بزرگسالان تضمین کند. این روش با تقویت مینای دندان، کاهش حساسیت و جلوگیری از ایجاد حفره‌های دندانی، به‌خصوص برای افرادی که در معرض پوسیدگی بالا هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد. رعایت دوره‌های منظم فلورایدتراپی همراه با مراقبت‌های خانگی، مسواک‌زدن استاندارد و رعایت رژیم غذایی مناسب می‌تواند لبخندی سالم و ماندگار برای شما و فرزند دلبندتان به همراه داشته باشد.

اگر به‌دنبال دندانپزشکی معتبر، ایمن و تخصصی برای انجام فلورایدتراپی در محیطی آرام و مجهز هستید، دندانپزشکی نکو آماده ارائه خدمات حرفه‌ای برای کودکان و بزرگسالان است. در نکو، درمان زیر نظر دندانپزشکان باتجربه و با استفاده از مواد مرغوب و استاندارد انجام می‌شود تا بهترین نتایج و بالاترین میزان پیشگیری حاصل شود.

📞 برای رزرو نوبت و دریافت مشاوره رایگان همین حالا با ما تماس بگیرید!