عکس opg دندان چیست ؟

عکس OPG یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین روش‌های تصویربرداری در دندان‌پزشکی است که تصویری پانورامیک و کامل از فک بالا و پایین را به‌دست می‌دهد. این نوع عکس به دندان‌پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت دندان‌ها، استخوان‌ها و ساختارهای اطراف را به‌خوبی بررسی کنند و تشخیص‌های دقیق‌تری برای درمان‌های مختلف ارائه دهند. در ادامه، با جزئیات بیشتر درباره عکس OPG، نحوه انجام آن و کاربردهای مهمش آشنا خواهید شد.

عکس OPG چیست؟

عکس OPG که مخفف عبارت Orthopantomogram است، یک نوع تصویربرداری پانورامیک دندان و فک است که نمایی کامل و یکپارچه از کل ساختار فک بالا و پایین، دندان‌ها، استخوان‌ها و بافت‌های اطراف آن‌ها را ارائه می‌دهد. این عکس به‌صورت یک تصویر دو‌بعدی وسیع و گسترده گرفته می‌شود که تمام دندان‌ها از سمت چپ تا راست فک‌ها را در یک قاب نشان می‌دهد.

این روش تصویربرداری یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین روش‌ها در دندان‌پزشکی است، زیرا به دندان‌پزشک امکان می‌دهد مشکلات مختلفی مانند پوسیدگی‌های عمیق، دندان نهفته، عفونت‌های استخوانی، تومورها، ضایعات و مشکلات فکی را به‌صورت دقیق‌تر و سریع‌تر تشخیص دهد. همچنین عکس OPG در برنامه‌ریزی درمان‌هایی مثل ایمپلنت دندان، ارتودنسی و جراحی‌های فک بسیار اهمیت دارد.

نحوه گرفتن عکس OPG

عکس OPG یا پانورامیک دندان، به کمک دستگاه‌های مخصوصی به‌صورت بسیار ساده و بدون درد گرفته می‌شود. در این فرآیند، بیمار در مقابل دستگاه قرار می‌گیرد و معمولاً باید دندان‌ها را روی یک بخش مخصوص به‌نام «نگهدارنده بایت» قرار دهد تا فک‌ها در موقعیت مناسب و ثابت باشند.

پس از قرارگیری درست، دستگاه دور سر و فک بیمار می‌چرخد و با استفاده از اشعه ایکس، تصویری دو‌بعدی و گسترده از کل فک‌ها و دندان‌ها ثبت می‌کند. این چرخش معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ ثانیه طول می‌کشد و بیمار باید در این مدت کاملاً بی‌حرکت بماند تا تصویر واضح و بدون تاری به‌دست آید.

از آنجا که این روش تصویربرداری به صورت پانوراما است، نیازی به چندین عکس جداگانه نیست و کل ساختار فک در یک تصویر جامع نمایش داده می‌شود. همچنین میزان اشعه‌ای که به بدن وارد می‌شود در این روش بسیار کم و ایمن است.

کاربرد عکس OPG در دندان‌پزشکی

عکس OPG به‌دلیل ارائه تصویری جامع و کامل از کل ساختار فک و دندان‌ها، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی در دندان‌پزشکی محسوب می‌شود و کاربردهای متنوعی دارد. برخی از مهم‌ترین کاربردهای عکس OPG عبارتند از:

·        بررسی دندان‌های نهفته و عقل

عکس OPG به دندان‌پزشک کمک می‌کند دندان‌های نهفته (مانند دندان عقل) را شناسایی کند و موقعیت آن‌ها را به‌خوبی ببیند تا تصمیم‌گیری برای جراحی دندان یا درمان آنها بهتر انجام شود.

·        تشخیص پوسیدگی‌های عمیق و ضایعات

این عکس می‌تواند مشکلاتی مثل پوسیدگی‌های گسترده، عفونت‌ها و تومورهای استخوانی را نشان دهد که در عکس‌های معمولی ممکن است دیده نشوند.

·        برنامه‌ریزی درمان‌های ارتودنسی

در ارتودنسی، برای بررسی دقیق فک، دندان‌ها و هماهنگی بین آن‌ها، عکس OPG بسیار کاربردی است و اطلاعات مهمی برای برنامه‌ریزی حرکت دندان‌ها فراهم می‌کند.

·        ارزیابی وضعیت استخوان برای ایمپلنت

قبل از کاشت ایمپلنت دندان، بررسی کیفیت و حجم استخوان فک ضروری است که با عکس OPG امکان‌پذیر می‌شود.

·        شناسایی مشکلات مفصل فکی

در برخی موارد، مشکلات مربوط به مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) نیز با این عکس قابل مشاهده است.

·        ارزیابی شکستگی‌ها و آسیب‌های فکی

در صورت بروز حادثه یا ضربه به فک، عکس OPG می‌تواند شکستگی‌ها و آسیب‌ها را به‌خوبی نشان دهد.

چه مواردی در عکس OPG مشخص می‌شود؟

عکس OPG تصویری گسترده و کامل از فک‌ها و دندان‌ها ارائه می‌دهد که در آن موارد متعددی قابل مشاهده و بررسی هستند، از جمله:

• دندان‌ها: تعداد، وضعیت، شکل، رشد و موقعیت دندان‌ها از جمله دندان‌های دائمی، شیری و دندان‌های نهفته یا نیمه نهفته.
• رشد و وضعیت دندان عقل: محل قرارگیری دندان‌های عقل و امکان تاثیرگذاری آن‌ها روی دندان‌های مجاور.
• استخوان‌های فک بالا و پایین: تراکم استخوان، وجود هرگونه ناهنجاری، شکستگی، ضایعات یا تومور.
• مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ): نمای کلی از مفصل که می‌تواند به تشخیص مشکلات مفصلی کمک کند.
• حفره‌های سینوسی فکی: بخش‌هایی از سینوس‌ها که در ناحیه فک بالا قرار دارند و در تصویر قابل مشاهده‌اند.
• فضاهای خالی و آسیب‌ها: شکستگی‌ها، عفونت‌ها، کیست‌ها یا ضایعات استخوانی.
• ساختارهای اطراف دندان: کانال‌های عصبی، ریشه دندان‌ها و ارتباط آن‌ها با سایر ساختارهای فکی.

مزایای عکس OPG

عکس OPG به‌عنوان یک روش تصویربرداری پیشرفته در دندان‌پزشکی، مزایای متعددی دارد که آن را به ابزاری ارزشمند برای تشخیص و درمان تبدیل می‌کند. از مهم‌ترین مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تصویر پانورامیک و جامع: با گرفتن یک عکس کلی از کل فک بالا و پایین، دندان‌ها و ساختارهای اطراف، نیاز به گرفتن چندین عکس جداگانه کاهش می‌یابد.
2. سرعت و سهولت انجام: فرآیند گرفتن عکس OPG سریع و بدون درد است و معمولاً تنها چند ثانیه طول می‌کشد.
3. ایمنی و دوز کم اشعه: میزان تابش اشعه ایکس در این روش بسیار کم است و به همین دلیل برای بیماران ایمن محسوب می‌شود.
4. کمک به تشخیص دقیق‌تر: عکس OPG امکان دیدن مشکلاتی مانند دندان نهفته، پوسیدگی عمیق، ضایعات استخوانی و مشکلات مفصل فکی را فراهم می‌کند که در عکس‌های معمولی قابل مشاهده نیستند.
5. کاربردهای گسترده: این روش در زمینه‌های مختلف دندان‌پزشکی مثل ایمپلنت، ارتودنسی، جراحی فک و درمان بیماری‌های لثه کاربرد دارد.
6. آماده‌سازی ساده برای بیمار: بیمار نیاز به آمادگی خاصی ندارد و فقط باید اشیاء فلزی را که ممکن است باعث اختلال در تصویر شوند، از خود جدا کند.

اوپی‌جی برای چه کسانی مناسب است؟

عکس OPG به‌دلیل ارائه تصویری کامل و دقیق از ساختار فک و دندان‌ها، برای گروه‌های مختلف بیماران کاربرد فراوانی دارد و اغلب دندان‌پزشکان این روش را به‌عنوان یک ابزار تشخیصی استاندارد توصیه می‌کنند. این روش برای افراد زیر مناسب و مفید است:

• افرادی که قصد انجام درمان‌های ارتودنسی دارند: برای بررسی موقعیت و رشد دندان‌ها و برنامه‌ریزی دقیق‌تر حرکت دندان‌ها.
• بیمارانی که دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته دارند: جهت تشخیص محل دقیق و وضعیت دندان‌های عقل و ارزیابی نیاز به کشیدن یا درمان.
• افرادی که قصد کاشت ایمپلنت دارند: برای ارزیابی وضعیت استخوان فک و برنامه‌ریزی محل مناسب کاشت ایمپلنت.
• کسانی که مشکلات درد یا تورم در ناحیه فک دارند: برای تشخیص عفونت‌ها، کیست‌ها یا تومورها.
• بیمارانی که سابقه شکستگی یا آسیب فکی دارند: جهت بررسی دقیق شکستگی‌ها و آسیب‌های احتمالی.
• افرادی که برای معاینات دوره‌ای دندان‌پزشکی مراجعه می‌کنند: به‌خصوص در مواردی که دندان‌پزشک نیاز به بررسی کلی و دقیق‌تر وضعیت دهان و فک دارد.

نکات قبل از انجام عکس OPG

اگر برای نخستین‌بار قصد دارید عکس OPG (پانورامیک دندان) بگیرید، خوب است با چند نکته ساده اما مهم آشنا باشید تا فرآیند تصویربرداری راحت‌تر، سریع‌تر و دقیق‌تر انجام شود:

1.     برداشتن اشیای فلزی

قبل از ورود به اتاق تصویربرداری، هرگونه جسم فلزی مانند گوشواره، گردنبند، عینک، سنجاق، گیره سر یا حتی پروتزهای متحرک دهان را از خود جدا کنید، چون این موارد ممکن است در تصویر اختلال ایجاد کنند.

2.     آراستگی مو و صورت

اگر موهای بلندی دارید، آن‌ها را جمع کنید تا جلوی دید دستگاه را نگیرند. همچنین از زدن اسپری یا کرم براق در ناحیه صورت خودداری کنید.

3.     اطلاع‌رسانی به پزشک

اگر باردار هستید یا احتمال بارداری وجود دارد، حتماً موضوع را با پزشک یا تکنسین رادیولوژی در میان بگذارید. معمولاً در این موارد، اقدامات محافظتی ویژه انجام می‌شود یا انجام عکس به زمان دیگری موکول می‌گردد.

4.     همراه داشتن نسخه پزشک

اگر پزشک دندان‌پزشک برای شما درخواست عکس OPG داده، نسخه یا فرم مربوطه را به‌همراه داشته باشید تا مرکز تصویربرداری بداند دقیقاً چه نوع عکسی باید گرفته شود.

5.     استراحت و آرامش

عکس OPG کاملاً بدون درد و سریع است. تنها کافیست چند ثانیه بی‌حرکت بمانید تا دستگاه بتواند تصویر را به‌درستی ثبت کند.

تفاوت عکس OPG با رادیولوژی دندان

عکس OPG و رادیولوژی معمولی دندان هر دو از ابزارهای تصویربرداری مهم در دندان‌پزشکی هستند، اما کاربردها، نحوه تصویرگیری و دامنه دید آن‌ها تفاوت‌های قابل توجهی دارند.

عکس OPG (Orthopantomogram) یک تصویر پانورامیک است که کل فک بالا و پایین، تمامی دندان‌ها، مفاصل فک، استخوان‌ها و بافت‌های اطراف را در یک نمای گسترده و یکپارچه نشان می‌دهد. این عکس برای بررسی‌های جامع، تشخیص مشکلات پیچیده، یا برنامه‌ریزی درمان‌هایی مانند ایمپلنت، ارتودنسی و جراحی فک استفاده می‌شود.

در مقابل، رادیوگرافی معمولی دندان (مانند Bitewing یا پری‌آپیکال) تصاویری موضعی و دقیق از بخش کوچکی از دهان یا دندان خاص ثبت می‌کند. این نوع رادیولوژی برای تشخیص پوسیدگی‌ها، بررسی ریشه دندان یا وضعیت تاج دندان‌ها به‌صورت جزئی کاربرد دارد.

برای بررسی بهتر و مقایسه آسان‌تر، جدولی تهیه کرده‌ایم که مطالعه آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

ویژگی‌ها	عکس OPG (پانورامیک)	رادیولوژی معمول دندان (موضعی)
محدوده تصویربرداری	کل فک بالا و پایین	یک یا چند دندان خاص
نوع تصویر	پانورامیک و جامع	موضعی و دقیق
مدت زمان تصویربرداری	حدود ۱۰ تا ۲۰ ثانیه	چند ثانیه
کاربردها	بررسی دندان عقل، ایمپلنت، ارتودنسی، فک	تشخیص پوسیدگی، عفونت، وضعیت ریشه‌ها
میزان جزئیات تصویر	کمتر از رادیوگرافی موضعی	جزئیات بالا در ناحیه خاص
تعداد دفعات مورد نیاز	معمولاً یک‌بار برای بررسی کلی	ممکن است چندین‌بار برای دندان‌های مختلف نیاز باشد
دوز اشعه	نسبتاً پایین	پایین
مناسب برای	بررسی جامع وضعیت دهان و فک	بررسی مشکلات خاص یک دندان

 

جایگزین‌های عکس‌برداری OPG دندان

با وجود مفید بودن OPG، در برخی موارد ممکن است جایگزین‌های مناسب‌تری برای این روش وجود داشته باشد. در ادامه به برخی از این جایگزین‌ها اشاره می‌کنیم:

• عکس‌برداری با سنسور RVG: این نوع عکس‌برداری دیجیتال از اشعه ایکس مقدار کمتری از اشعه را نسبت به OPG ساطع می‌کند و می‌تواند برای بررسی دندان‌ها و نواحی خاصی از فک استفاده شود.
• CBCT (Cone Beam Computed Tomography): این روش تصویربرداری 3D از CT اسکن استفاده می‌کند و تصاویر دقیق‌تر و detalhes بیشتری از ساختارهای دندان و فک ارائه می‌دهد. CBCT معمولاً برای بررسی مشکلات پیچیده‌تر دندانی مانند ایمپلنت دندان یا جراحی فک استفاده می‌شود.
• اسکن پانورامیک فراگیر (Panoramic Cephalometric): این نوع عکس‌برداری OPG را با تصویری از جمجمه ترکیب می‌کند و برای ارزیابی ارتودنسی و ناهنجاری‌های اسکلتی صورت استفاده می‌شود.

انتخاب بهترین روش تصویربرداری به نیاز فردی شما و تشخیص دندانپزشک شما بستگی دارد. در هنگام مشورت با دندانپزشک خود در مورد مزایا و معایب هر روش و همچنین اینکه کدام روش برای شما مناسب‌تر است، سوال کنید.

در اخر

عکس OPG یا پانورامیک دندان، یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی در دندان‌پزشکی مدرن است که با ارائه نمایی کامل از فک و دندان‌ها، به دندان‌پزشکان در شناسایی و درمان مشکلات دهان و فک کمک می‌کند. این نوع عکس‌برداری، روشی سریع، کم‌خطر و بدون درد است که اطلاعات جامعی درباره دندان‌های نهفته، پوسیدگی‌ها، تراکم استخوان، مفاصل فکی و سایر ساختارهای مرتبط ارائه می‌دهد.

چه برای انجام ایمپلنت، ارتودنسی، کشیدن دندان عقل یا بررسی کلی سلامت دهان مراجعه کرده باشید، عکس OPG می‌تواند اولین و مهم‌ترین قدم در مسیر درمان شما باشد. با مشورت با دندان‌پزشک خود، می‌توانید بهترین تصمیم را درباره نیاز به این نوع تصویربرداری بگیرید.

سوالات متداول